In de eerdere artikelen ging ik in op de rollen van de product owner en van het design en development team. Omdat de rol van user experience (ofwel gebruikerservaring) erg breed is en hier veel misvattingen over bestaan, vond ik het toch belangrijk deze rol toe te lichten in een apart artikel.
Als ik in het thema van de Marvel Universe blijf, is Tony Stark (ofwel Iron Man) de ideale User Experience Designer. Tony heeft het Iron Man pak eindeloos getest en voorzien van oplossingen voor vrijwel alle situaties. Dit is wat een goede user experience designer voor zijn producten probeert te bereiken.
Wat bedoel ik met user experience?
User experience, ofwel gebruikerservaring, is op zichzelf geen aparte rol. Wanneer je een product ontwikkeld, digitaal of fysiek, geldt dat het product op zijn minst bruikbaar moet zijn. Maar het liefst creëer je daarbij ook een positieve gebruikerservaring. Dat is de essentie van user experience.
Naast het feit dat het product bruikbaar en prettig in gebruik dient te zijn, wil je ook de juiste merkbeleving meegeven. De karakter van je merk moet onderdeel worden van de gebruikerservaring. Gaat het om een merk dat vooral rebels is, zal het een totaal andere ervaring meegeven, dan een merk dat erg formeel en ingetogen dient te zijn.
De definitie van ux design
Ux design is een proces om producten te ontwikkelen met waardevolle en relevante ervaringen voor de eindgebruiker. Dit bevat het complete proces van het onderzoeken, bedenken en implementeren. In dit proces wordt sterk geleund op de aspecten van branding (het merk achter het product), gebruiksvriendelijkheid en functionaliteit.
Bron: https://www.interaction-design.org/literature/topics/ux-design
User experience is dus geen rol op zichzelf, maar hoort over het gehele proces over alle disciplines gedragen te worden. Dat betekent dat alle rollen verantwoordelijkheid dragen om goed na te denken over de gebruikerservaring. Een product owner zal vooral bedenken of iets waardevol is voor de eindgebruiker. Een visual designer zal vooral bedenken of de ‘look & feel’ aansluit bij de uitstraling van het merk. Een front-end developer zal vooral kijken naar de interactie die de gebruiker heeft met een functionaliteit. Een tekstschrijver zal vooral kijken naar de tone of voice waarmee de app communiceert met de gebruiker. Alle disciplines moeten dus écht zelf bezig zijn met UX design op hun domein.
Verschillende typen ux designers
Als alle disciplines user experience design zelf moeten aanpakken, waarom zijn er dan ux designers nodig? Helaas is hier geen eenduidig antwoord op. De rol van een ux designer kan namelijk op verschillende niveaus met verschillende invalshoeken worden gedefinieerd. Hier is niet perse een regel voor. En dit maakt user experience design voor velen ook zo ongrijpbaar.
De invulling van de rol voor user experience designer hangt erg af van jouw organisatie, het product waaraan gewerkt dient te worden en de samenstelling van het team. Hieronder omschrijf ik een aantal belangrijke invalshoeken in de rol van ux design.
De user experience lead
Deze rol is verantwoordelijk voor de gehele gebruikerservaring van het product. Vanuit deze rol zit de UX designer redelijk dichtbij de product owner. De UX lead richt zich op de strategie van het product, bewaakt het proces waarbij gebruikerservaring bij iedere oplevering hoog op de prioriteitenlijst wordt gezet en buigt zich over de roadmap van het product.
De user experience researcher
Deze rol richt zich vooral op het verzamelen van relevante informatie over de eindgebruikers, hun behoeften en hun interactie met het product. Een UX researcher voert allerlei soorten onderzoeken uit. Van diepte interviews met gebruikers, tot gebruikerstests met prototypes. Er zijn talloze ux research methodieken waar gebruik van gemaakt kan worden.
De user experience developer
Deze rol richt zich op de technische implementatie van het product aan de ‘voorkant’. Met de voorkant bedoel ik alle visuele en interactieve elementen waar de eindgebruiker direct mee in aanraking kan komen. Sommige organisaties noemen deze rol de ux developer, maar het komt eigenlijk gewoon neer op een front-end developer die erg ux minded werkt.
De user experience engineer
Deze rol richt zich op de technische implementatie van het product aan de ‘achterkant’. Met de achterkant bedoel ik alle informatieverwerking van het product waar de eindgebruiker niet direct mee in aanraking komt. Dit kan echter een grote impact hebben op de eindgebruiker. Denk bijvoorbeeld aan de snelheid. Hoe snel krijgt de eindgebruiker de gewenste informatie wanneer hij een zoekopdracht invoert bijvoorbeeld? De ux engineer komt meestal neer op een rol als back-end developer of engineer die erg ‘ux minded’ werkt.
Ux designer vs. visual designer vs. interaction designer
Er lijkt geen eind te komen aan de verschillende functietitels in het domein van designers. Op LinkedIn hebben designers zichzelf de mooiste titels gegeven en klinkt het allemaal heel hip en ongrijpbaar. Dan zullen ze er wel verstand van hebben, toch? Helaas is dit niet altijd het geval. Op LinkedIn kun je natuurlijk zelf je titel invullen. En veel designers vullen onterecht een bepaalde titel in, omdat dit nou eenmaal ‘hip’ klinkt. Even in een notendop een uitleg wat het verschil tussen al deze termen precies is:
| UX designer Dit is een enorm brede rol en direct ook de meest misbruikte functietitelop LinkedIn. Je bent GEEN UX designer wanneer je in Photoshop of Sketch mooie designs van websites, shops of app ontwerpt. Een UX designer heeft als focus om het eindproduct zo relevant en bruikbaar mogelijk te maken. Dat betekent vooral veel onderzoek doen en dit vervolgens vertalen naar mogelijke oplossingen. Een UX designer is dus nauwelijks bezig met het ontwerpen van een site, shop of app, maar vooral bezig met de gebruikerservaring op alle gebieden. |
| Visual designer Deze rol is al wat concreter. Een visual designer houdt zich vooral bezig met het visuele aspect van een site, app, shop of andere digitale toepassing. Deze rol is dus vooral bezig in phoshop, Sketch of andere designtools. Naast het ontwerpen van een interface, houdt een visual designer zich ook bezig met het bewaken van de algehele style en maakt hij de nodige visuals voor overige communicatie-uitingen rondom het product of merk. |
| Interaction designer Deze rol richt zich vooral op de interactie. Een interaction designer houdt zich bijvoorbeeld bezig met het maken van een prototype of wireframe van de site, shop, app of andere digitale toepassing. In de praktijk wordt deze rol vaak gecombineerd met de visual designer of ux designer. In hele grote teams wordt dit pas echt losgetrokken naar een complete functie. |
| Conversational designer Dit is een rol wat momenteel aan het ontstaan is. Met de opkomst van voice wordt er namelijk een totaal nieuwe spectrum aan interactie met digitale producten toegevoegd. Gebruikers gaan straks namelijk praten met jouw product. En het product moet het gesprek kunnen gaan voeren. Een conversational designer houdt zich vooral bezig met het ontwerpen van gesprekken binnen de context van het product. Welke vragen zullen gebruikers gaan stellen? Hoe herkent het product dit en welke antwoorden moet het product terug kunnen geven? Het vormgeven van gesprekken is een compleet andere tak van sport. Hier komt namelijk ook een stukje psychologie bij kijken. |
Meer bronnen over de verschillende rollen in ux design
https://theblog.adobe.com/what-does-a-ux-designer-actually-do/
https://medium.com/swlh/the-many-roles-in-ux-6a9c6b7ab231
https://medium.com/swlh/the-many-roles-in-ux-6a9c6b7ab231
Conclusie
De rol van ux designer is enorm abstract. Dit maakt het ook dat het vaak op een verkeerde manier gebruikt wordt door zowel designer als door organisaties (in vacature omschrijvingen bijvoorbeeld). De invulling van deze rol hangt samen met de inrichting van het product team en de organisatie als geheel. Het is enorm van belang dat user experience op zichzelf door het hele product team gedragen wordt. Alle andere disciplines hebben zelf een grote verantwoordelijkheid om vanuit hun vakgebied over user experience na te denken. Een team dat dit niet doet, zal echt niet gered worden door een user experience designer. Maar waarom dan tóch een user experience designer aan boord halen? De toegevoegde waarde van een user experience designer zal vaak liggen in het bewaken van de user experience in het gehele productieproces. Dat betekent van het punt dat er ideeën worden besproken voor nieuwe implementaties, tot aan de lancering van deze implementaties. De andere discplines hebben weliswaar de verantwoordelijkheid hier bewust mee om te gaan, maar doen dit vooral op hun domein.
Kort samengevat:
- Je hele team dient verantwoordelijkheid te dragen voor een optimale user experience
- De user experience designer bewaakt vooral de gebruikerservaring door het hele proces heen
- De user experience designer is GEEN designer die een ontwerp maakt
- Afhankelijk van het product, het team en jouw organisatie kan de invulling van de user experience designer rol er nog best anders uitzien
Hopelijk heeft dit artikel je geholpen een beter beeld te vormen over de rol van user experience. Worstel je nou zelf met deze rol binnen je organisatie of team, spar ik graag een keertje met je mee.
